Keywords
How to Cite
Abstract
This article aims to delineate the boundaries of the evidence initiative of the Court of the First Instance, which bears the responsibility to fulfil the goals of criminal proceedings, as outlined in Article 2 § 1 item 1 and § 2 of the Code of Criminal Procedure, from the perspective of evidence reliability, an essential component of the fair criminal trial concept. The court’s evidentiary actions were thus examined through the lens of requirements stemming from Article 6(1) and (3) of the ECHR, especially the principles of independence, impartiality, adversarial process, immediacy, and access to criminal proceeding materials. The article adopts a dogmatic approach, building on an analysis of current national legal standards and the Rome Convention’s provisions, viewed through doctrine and jurisprudence of national courts and the Court in Strasbourg. This makes the publication relevant for both legal scholars and practitioners involved in criminal proceedings. The analysis suggests that the court’s initiative to introduce evidence, its methods of evidence gathering, and access to collected materials during proceedings must not curtail the rights of the parties, especially the accused, to conduct their evidentiary activities. Depriving the court of the primacy of independence and impartiality, restricting the parties’ capacity to engage in dispute in favour of an inquisitorial jurisdictional body violates the right to fair evidentiary proceedings. The court, in safeguarding the principle of material truth, must remember its role as a justice administrator and balance all arguments accordingly. Seeking evidence solely to establish the accused’s guilt contradicts the procedural function of adjudication and compromises the court’s neutrality, making it an extension of the prosecution. Hence, a thorough elucidation of case circumstances by the court should not disempower the parties, particularly regarding their initiative to present evidence.
References
Barącz M., Pojęcie i cechy „uczciwego procesu”, „Państwo i Prawo” 1991, nr 2.
Cieślak M., Dzieła wybrane, tom I. Zagadnienia dowodowe w procesie karnym, red. S. Waltoś, Kraków 2011.
Cieślak M., Polska procedura karna. Podstawowe założenia teoretyczne, Warszawa 1984.
Gaberle A., Dowody w sądowym procesie karnym, Warszawa 2010.
Gardocka T., Podstawowe zasady postępowania dowodowego na rozprawie głównej, „Studia Iuridica” 1985, nr 13.
Grzegorczyk T., w: T. Grzegorczyk, J. Tylman, Polskie postępowanie karne, Warszawa 2011.
Hofmański P., Świadek anonimowy w procesie karnym, Kraków 1998.
Jasiński W., Zasada bezstronności, w: System Prawa Karnego Procesowego, tom III, cz. 2, red. P. Wiliński, Warszawa 2014.
Kmiecik R., w: Prawo dowodowe. Zarys wykładu, red. R. Kmiecik, Kraków 2005.
Kremens K., Dostęp sądu do akt postępowania przygotowawczego po nowelizacji k.p.k. – czego powinniśmy nauczyć się od Amerykanów, w: Kontradyktoryjność w polskim procesie karnym, red. P. Wiliński, Warszawa 2013.
Kuczyńska H., Analiza porównawcza modelu rozprawy głównej. Między kontradyktoryjnością a inkwizycyjnością, Warszawa 2022.
Lach A., Rzetelne postępowanie dowodowe w sprawach karnych w świetle orzecznictwa strasburskiego, Warszawa 2018.
Murzynowski A., Istota i zasady procesu karnego, Warszawa 1994.
Nowak C., Prawo do rzetelnego procesu sądowego w świetle EKPC i orzecznictwa ETPC, w: Rzetelny proces karny, red. P. Wiliński, Warszawa 2009.
Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejskiej, Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2010.
Pagiela A., Zasada „fair trial” w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny” 2003, nr 2.
Stefański R.A., Referat rzetelne postępowanie przed sądem pierwszej instancji, w: Rzetelny proces karny. Materiały konferencji naukowej Trzebieszowice 17–19 września 2009 r., red. J. Skorupka, W. Jasiński, Warszawa 2010.
Szymanek J., Pojęcie rzetelnego procesu sądowego, w: Rzetelny proces sądowy. Doktryna. Prawo. Praktyka, red. J. Szymanek, Warszawa 2021.
Świecki D., Bezpośredniość czy pośredniość w polskim procesie karnym. Analiza dogmatycznoprawna, Warszawa 2013.
Waltoś S., Kontradyktoryjność a prawda materialna, w: Kontradyktoryjność w polskim procesie karnym, red. P. Wiliński, Warszawa 2013.
Waltoś S., Hofmański P., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2018.
Wędrychowski M.P., Prawo do „uczciwiej rozprawy” w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, „Przegląd Sądowy” 1991, nr 2.
Wiliński P., Pojęcie rzetelnego procesu karnego, w: Księga ofiarowana Prof. Stanisławowi Stachowiakowi, Warszawa 2008.
Wiliński P., Pojęcie rzetelnego procesu karnego, w: Rzetelny proces karny, red. P. Wiliński, Warszawa 2009.
Woźniewski K., Inicjatywa dowodowa w polskim prawie karnym procesowym, Gdańsk 2001.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.