Słowa kluczowe
poczytalność ograniczona
dysocjacyjne zaburzenia tożsamości
naprzemienne rozszczepienie osobowości
Jak cytować
Abstrakt
Opracowanie zostało poświęcone problematyce odpowiedzialności karnej sprawcy z konwersyjnymi zaburzeniami tożsamości. Jego celem jest więc ukazanie dylematów, jakie rodzi rozdwojenie jaźni w kontekście niepoczytalności sprawcy czynu zabronionego. Bazując na przykładzie Kennetha Bianchiego (analiza przypadku), ukazano trudności związane ze zdiagnozowaniem tego zaburzenia i konsekwencje tego w odniesieniu do odpowiedzialności karnej. Z kolei metodę analityczno-dogmatyczną wykorzystano przy podjęciu rozważań nad kwestią związaną z uznaniem tych zaburzeń za określoną kategorię przyczyn stanu, o którym mowa w art. 31 § 1 k.k. Niezależnie od tego, w opracowaniu zaprezentowano jednak również takie podejście do tego zagadnienia, które odbiega od dotychczas prezentowanego w literaturze przedmiotu. Wyciągnięte na tej podstawie wnioski pozwalają zarazem na wypełnienie pewnej luki, jaką w polskim piśmiennictwie prawnokarnym stanowi brak opracowań dotyczących tytułowej problematyki.
Bibliografia
Allison R.B., Difficulties Diagnosing the Multiple Personality Syndrome in a Death Penalty Case, „International Journal of Clinical and Experimental Hypnosis” 1984, vol. 32, s. 102–117.
Barczyk A., Psychologia, psychiatria i prawo wobec podsądnych zaburzonych psychicznie, Mysłowice 2006.
Behnke S., Sinnott-Armstrong W., Criminal Law and Multiple Personality Disorder: The Vexing Problems of Personhood and Responsibility, „Southern California Interdisciplinary Law Journal” 2001, vol. 10 (2).
Bilikiewicz A., Lewandowski J., Radziwiłłowicz P., Psychiatria – repetytorium, Warszawa 2003.
Bilikiewicz T., Psychiatria kliniczna, Warszawa 1973.
Brand B.L., Sar V., Stavropoulos P., Krüger Ch., Korzekwa M., Martínez-Taboas A., Middleton W., Separating Fact from Fiction: An Empirical Examination of Six Myths About Dissociative Identity Disorder, „Harvard Review of Psychiatry” 2016, vol. 24 (4).
Budyn-Kulik M., w: M. Mozgawa (red.), Prawo karne materialne. Część ogólna, Warszawa 2020.
Budyn-Kulik M., w: M. Mozgawa (red.), Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, Warszawa 2022.
Cierpiałkowska L., Soroko E., Zaburzenia osobowości. Problemy diagnozy klinicznej, Poznań 2014.
Coons P.M., Grier F., Factitious Disorder (Munchausen Type) Involving Allegations Of Ritual Satanic Abuse: A Case Report, „Dissociation” 1990, vol. 3 (4), s. 177–178.
Dinwiddie S.H., North C.S., Yutzy S.H., Multiple Personality Disorder: Scientific and Medicolegal Issues, „The Bulletin of the American Academy of Psychiatry and the Law” 1993, vol. 21 (1).
Ellason J.W., Ross C.A., Fuchs D.L., Lifetime Axis I and II Comorbidity and Childhood Trauma History in Dissociative Identity Disorder, „Psychiatry” 1996, vol. 59, s. 255 266.
Encyklopedia popularna PWN. Edycja 2011, Warszawa 2011.
Falicki Z., Wandzel L., Psychiatria sądowa dla studentów Wydziału Prawa, Białystok 1990.
Gaebel W., Zielasek J., Reed G.M., Zaburzenia psychiczne i behawioralne w ICD-11: koncepcje, metodologie oraz obecny status, „Psychiatria Polska” 2017, t. 51 (2), s. 174–177, DOI: https://doi.org/10.12740/PP/69660.
Gałecki P., Szulc A., Psychiatria, Wrocław 2020.
Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2021.
Gerstmann S., Osobowość. Wybrane zagadnienia psychologiczne, Warszawa 1970.
Gierowski J.K., Paprzycki L., Niepoczytalność i psychiatryczne środki zabezpieczające. Zagadnienia prawno-materialne, procesowe, psychiatryczne i psychologiczne, Warszawa 2013.
Gierowski J.K., Paprzycki L.K., w: L.K. Paprzycki (red.), Nauka o przestępstwie. Wyłączenie i ograniczenie odpowiedzialności karnej. System Prawa Karnego. Tom 4, Warszawa 2013.
Golonka A., Niepoczytalność i poczytalność ograniczona, Warszawa 2013.
Golonka A., “Other Disturbances of Mental Function” As a Cause of the Insanity of the Offender in Light of the Polish Criminal Code – Questions and Concerns, „Journal of Forensic, Legal & Investigative Sciences” 2016, vol. 2 (12), https://doi.org/10.24966/FLIS-733X/100012.
Hacking I., Double Consciousness in Britain 1815–1875, „Dissociation” 1991, vol. 4 (3), s. 134–146.
Hadyś T., Zaburzenia psychotyczne, w: A. Kiejna, K. Małyszczak (red.), Psychiatria. Podręcznik akademicki, Wrocław 2016.
Hajdukiewicz D., Zagadnienia psychiatrii sądowej. Cz. 1. Podstawy prawne i medyczne, Warszawa 2016.
Hare R.D., Psychopaci są wśród nas, Kraków 2021.
Helios J., Jedlecka W., Dysocjacja jako hard case w systemie prawa, Wrocław 2015.
Hendrickson K.M., McCarty T., Goodwin J., Animal Alters: Case Reports, „Dissociation” 1990, vol. 3 (4), s. 218–221.
Jasińska-Kania A., Socjologiczna koncepcja osobowości, w: Z. Krawczyk, W. Morawski (red.), Socjologia. Problemy podstawowe, Warszawa 1991.
Keyes D., Człowiek o 24 twarzach, Warszawa 2015.
Krawczyk P., Święcicki Ł., ICD-11 vs. ICD-10 – przegląd aktualizacji i nowości wprowadzonych w najnowszej wersji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób WHO, „Psychiatria Polska” 2020, t. 54 (1), s. 7–8, DOI: https://doi.org/10.12740/PP/103876s.
Królikowski M., Zawłocki R., Prawo karne, Warszawa 2020.
Lachowski J., w: V. Konarska-Wrzosek, Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2016.
Lewis D.O., Yeager C.A., Swica Y., Pincus J.H., Lewis M., Objective Documentation of Child Abuse and Dissociation in 12 Murderers With Dissociative Identity Disorder, „American Journal of Psychiatry” 1997, vol. 154 (12), s. 1703–1709.
Łoza B., Heitzman J., Kosmowski W., W kierunku nowej klasyfikacji zaburzeń psychicznych, „Psychiatria Polska” 2011, t. 45 (6), s. 785–796.
McDavid J.D., The Diagnosis of Multiple Personality Disorder, „Jefferson Journal of Psychiatry” 1994, vol. 12 (1), s. 29–42, DOI: https://doi.org/10.29046/JJP.012.1.004.
Orlof W., Wilczyńska K.M., Waszkiewicz N., Dysocjacyjne zaburzenie tożsamości (osobowość mnoga) – powszechniejsze niż wcześniej sądzono, „Psychiatria” 2018, t. 15 (4), s. 228–233.
Orne M., Dinges D., Orne E., On the Differential Diagnosis of Multiple Personality in the Forensic Context?, „International Journal of Clinical and Experimental Hypnosis” 1984, vol. 32, s. 125–169.
Oxnam R.B., 11 x ja – moje życie z osobowością mnogą, Kraków 2008.
Panasiuk J., Dysocjacja czy neurodegeneracja Problemy diagnozy, leczenia i terapii, „Logopedia Silesiana” 2017, t. 6, s. 27–45.
Perr I.N., Crime and Multiple Personality Disorder: A Case History and Discussion, „The Bulletin of the American Academy of Psychiatry and the Law” 1991, vol. 19 (2), s. 203–214.
Pierzgalska K., Woźniak A., Zagadnienia prawne dotyczące postępowania leczniczego, w: M. Jarema (red.), Psychiatria, Warszawa 2016.
Przesławski T., Psychika. Czyn. Wina, Warszawa 2008.
Radochoński M., Osobowość antyspołeczna, Rzeszów 2000.
Rottermund J., Knapik A., Myśliwiec A., Zaburzenie konwersyjne – opis przypadku, „Journal of Ecology and Health” 2012, vol. 16, nr 1, s. 39–46.
Ruben D.H., Behavioral Guide to Personality Disorders (DSM-5), Springfield 2015.
Saks E.R., Multiple Personality Disorder and Criminal Responsibility, „Southern California Interdisciplinary Law Journal” 2001, vol. 10 (2), s. 186–188.
Spett K., Szymusik A., Psychopatologia szczegółowa, w: M. Cieślak, K. Spett, A. Szymusik, W. Wolter, Psychiatria w procesie karnym, Warszawa 1991.
Stuckenberg C.-F., Comparing Legal Approaches: Mental Disorders as Grounds for Excluding Criminal Responsibility, „Bergen Journal of Criminal Law and Criminal Justice” 2016, vol. 4 (1), s. 48–64.
Swica Y., Lewis D.O., Lewis M., Child Abuse and Dissociative Identity Disorder / Multiple Personality Disorder: The Documentation of Childhood Maltreatment and the Corroboration of Symptoms, „Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America” 1996, vol. 5, s. 431–447.
Świtaj P., Rola diagnozy psychiatrycznej w procesie stygmatyzacji osób z zaburzeniami psychicznymi, „Postępy Psychiatrii i Neurologii” 2009, t. 18, z. 4, s. 377–386.
Tarnawski M., Zmniejszona poczytalność sprawcy przestępstwa, Warszawa 1976.
Tomalski R., Pietkiewicz I.J., Rozpoznawanie i różnicowanie zaburzeń dysocjacyjnych – wyzwania w praktyce klinicznej, „Czasopismo Psychologiczne – Psychological Journal” 2019, vol. 25 (1), s. 47, DOI: 10.14691/CPPJ.25.1.43.
Warylewski J., Prawo karne. Część ogólna, Warszawa 2020.
Watkins J.G., The Bianchi (L.A. Hillside Strangler) Case: Sociopath or Multiple Personality?, „International Journal of Clinical and Experimental Hypnosis” 1984, vol. 32, s. 67–101.
Wciórka J., Psychozy schizofreniczne, w: A. Bilikiewicz (red.), Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa 2009.
Webermann A.R., Brand B.L., Mental Illness and Violent Behavior: The Role of Dissociation, „Borderline Personality Disorder and Emotion Dysregulation” 2017, vol. 4, nr 2, s. 1–13, DOI: 10.1186/s40479-017-0053-9.
Wojtyńska R., Małyszczak K., Osobowość i zaburzenia osobowości w modelu psychologicznym, w: A. Kiejna, K. Małyszczak (red.), Psychiatria. Podręcznik akademicki, Wrocław 2016.
Zimbardo P., Psychologia i życie, Warszawa 2012.
Zoll A., w: idem (red.), Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Część I. Komentarz do art. 1–52, Warszawa 2012.
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.