Możliwość samodzielnego ustalenia przez sąd cywilny, że czyn niedozwolony jest przestępstwem – uwagi na tle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczącego domniemania niewinności
pdf

Słowa kluczowe

presumption of innocence
the European Court of Human Rights
crime
tort
limitation for tort claims zasada domniemania niewinności
Europejski Trybunał Praw Człowieka
przestępstwo
czyn niedozwolony
termin przedawnienia roszczeń z czynów niedozwolonych

Jak cytować

Grochowska-Wasilewska, A. (2022). Możliwość samodzielnego ustalenia przez sąd cywilny, że czyn niedozwolony jest przestępstwem – uwagi na tle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczącego domniemania niewinności. Ius Novum, 16(3), 63-78. https://doi.org/10.26399/iusnovum.v16.3.2022.26/a.grochowska-wasilewska

Abstrakt

Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego, sąd cywilny jest uprawniony do
samodzielnego ustalenia, czy czyn niedozwolony stanowi przestępstwo, nawet w przypadku
braku prawomocnego wyroku skazującego. Pogląd ten został wyrażony przez Sąd Najwyższy
na potrzeby stosowania na podstawie art. 4421 § 2 k.c. wydłużonego terminu przedawnienia
roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych stanowiących przestępstwo. Stanowisko Sądu
Najwyższego budzi wątpliwości na gruncie zasady domniemania niewinności. Celem niniejszego
artykułu jest w pierwszej kolejności przedstawienie standardu dotyczącego zakresu
obowiązywania domniemania niewinności w postępowaniu cywilnym, wykreowanego przez
Europejski Trybunał Praw Człowieka na gruncie art. 6 ust. 2 EKPC, zgodnie z którym każdego oskarżonego o popełnienie czynu zagrożonego karą uważa się za niewinnego do czasu
udowodnienia mu winy zgodnie z ustawą. Następnie jest nim ocena zgodności przyjętego
przez Sąd Najwyższy poglądu dotyczącego możliwości zastosowania art. 4421 § 2 k.c. również
w sytuacji braku prawomocnego wyroku sądu karnego, stwierdzającego winę konkretnej
osoby, przez pryzmat standardu konwencyjnego.

https://doi.org/10.26399/iusnovum.v16.3.2022.26/a.grochowska-wasilewska
pdf

Bibliografia

Gardocki L., Pojęcie przestępstwa i podziały przestępstw w polskim prawie karnym, „Annales Universitatis

Mariae Curie-Skłodowska” 2013, nr 2.

Garlicki L. (red.), Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Tom I. Komentarz

do artykułów 1–18, Warszawa 2010.

Grochowska-Wasilewska A., Zakład ubezpieczeń jako podmiot uważany za pokrzywdzonego w procesie

karnym, Warszawa 2021.

Jasiński W., Prawo do nieobciążania się w procesie karnym w świetle standardów strasburskich, „Prokuratura

i Prawo” 2015, nr 7–8.

Kruszyński P., Zasada domniemania niewinności w świetle najnowszego orzecznictwa Europejskiego

Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2003, nr 2.

Lach A., Glosa do wyroku ETPC w sprawie Diacenco przeciwko Rumunii z 7 lutego 2012 roku, skarga

nr 1245/04, „Studia Iuridica Toruniensia” 2014, t. 14.

Murzynowski A., Istota i zasady procesu karnego, Warszawa 1976.

Reid K., A Practitioner’s Guide to the European Convention on Human Rights, Londyn 2012.

Tęcza-Paciorek A., Zasada domniemania niewinności w polskim procesie karnym, Warszawa 2012.

Vitkauskas D., Dikov G., Protecting the Right to a Fair Trial Under the European Convention

on Human Rights, Strasbourg 2017.

Warciński M., Przedawnienie roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej przez nieznanego sprawcę

wypadku komunikacyjnego wobec Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, „Przegląd

Sądowy” 2015, nr 10, s. 9.