Abstrakt
Przedmiotem analizy niniejszego artykułu jest regulacja art. 62 ust. 1 Ustawy o przeciwdziałaniu
narkomanii z 29 lipca 2005 r. Regulacja ta dotyczy odpowiedzialności karnej za posiadanie
narkotyków, które często w literaturze nazywane jest posiadaniem konsumenckim.
Podstawowy problem dotyczący wskazanej w tytule tematyki związany jest z określeniem
dobra prawnego w art. 62 ust. 1 ustawy. Wbrew pozorom jego wskazanie nie jest sprawą
prostą ani jednoznaczną, pojawić się bowiem mogą wątpliwości, czy takie dobro chronione
prawem w ogóle istnieje, a jeśli tak, to czy powinno być chronione na gruncie przepisów
prawnokarnych. W tym zakresie przedstawiono stanowisko doktryny i judykatury na temat
korelacji tego dobra prawnego oraz potrzeby jego ochrony w świetle innych dóbr prawnych
chronionych przez Konstytucję (np. wolności jednostki). W artykule określono także znaczenie
zgody dysponenta danym dobrem dla wyłączenia bezprawności lub braku w ogóle ataku na
dobro prawne. Zachowanie podjęte za zgodą dysponenta powodujące rzekome „naruszenie”
dobra prawnego jest przecież czynem od samego początku zgodnym z normą, a zatem brak
jest w nim elementu bezprawności. Jako takie więc nie jest czynem przestępnym. Można
mieć bowiem wątpliwości, czy w wypadku posiadania i używania narkotyków dochodzi do
zagrożenia dla dobra prawnego, czy jest to zachowanie, które od samego początku, z uwagi
na zgodę konsumenta, jest zachowaniem legalnym. Artykuł ma charakter krytyczny wobec
istniejących regulacji prawnokarnych, a jego clou stanowi teza o wyłącznie medycznym i społecznym,
a nie karnoprawnym, problemie narkomanii.
Bibliografia
Bałos I., Stosowanie klauzuli porządku publicznego a drażliwe zjawiska społeczne, „Monitor Prawniczy” 2013, nr 3, s. 135–139.
Bojarski M., w: L. Gardocki (red.), System Prawa karnego, tom 8. Przestępstwa przeciwko państwu i dobrom zbiorowym, Warszawa 2013.
Bojarski M., Radecki W., Przewodnik po pozakodeksowym prawie karnym, Wrocław 1998.
Bojarski M. (red.), Prawo karne materialne, część ogólna i szczególna, Warszawa 2020.
Bojarski T. (red.), System prawa karnego. Źródła prawa karnego t. II, Warszawa 2011.
Budyn M., Kryminalizacja eutanazji, posiadania narkotyków oraz eksploatacji prostytucji – przejawy usprawiedliwionego paternalizmu państwa?, „Annales UMCS sectio G” 2002, t. XLIX, s. 125–157.
Chruściel T., Preiss-Mysłowska M., Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii. Komentarz, Warszawa 2000.
Czeszejko-Sochacka K., Przestępstwo wzięcia zakładnika jako przestępstwo przeciwko porządkowi publicznemu, „Państwo i Prawo” 2013, nr 9, s. 67–79.
Czym jest zdrowie publiczne, https://izp.wnz.cm.uj.edu.pl/pl/blog/czym-jest-zdrowie- -publiczne.
Davenport-Hines R., Odurzeni. Historia narkotyków 1500–2000, Warszawa 2006.
Denys A. (red.), Zagrożenia zdrowia publicznego. Wybrane zagadnienia, Warszawa 2014.
Derlatka M., Glosa do uchwały SN z 27 stycznia 2011 r., I KZP 24/10, „Państwo i Prawo” 2011, nr 12, s. 130–133.
Dukiet-Nagórska T., Sitarz O. (red.), Prawo karne, wykład akademicki, Warszawa 2021.
Falandysz L., Pojęcie porządku publicznego w prawie karnym i karnoadministracyjnym, „Palestra” 1969, nr 2, s. 63–74.
Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2021.
Gmurzyńska E., Rola prawników w alternatywnych metodach rozwiązywania sporów, Warszawa 2014.
Gostyński Z. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, tom I, Warszawa 2003.
Góra T., Łabuz P., Pojęcie bezpieczeństwa publicznego i porządku publicznego, „Policja” 2021, nr 1, s. 9–19.
Górowski W., Zając D. (red.), Komentarz do wybranych przepisów ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii,
w: Przestępstwa narkotykowe i dopalacze. Komentarz, Lex KIPK.2019.
Grabowski K., O pewnych cechach szczególnych przestępstw narkotykowych, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2014, nr 2, s. 103–122.
Gruszecka D., Ochrona dobra prawnego na przedpolu jego naruszenia, analiza karnistyczna, Warszawa 2012.
Grześkowiak A., Wiak K. (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2021.
Hari J., Ścigając krzyk. Dzieje wojny z narkotykami, Wołowiec 2018.
http://konkurs.kampaniespoleczne.pl/kk_kampanie.php?edycja=2016&kk_id=893&kk_kat=3&action=szczegoly.
https://histmag.org/Dzieci-z-dworca-ZOO-na-polskim-podworku-problem-narkomanii-w-PRL-22073.
https://kampaniespoleczne.pl/to-tylko-narkotyki/.
www.lo13.wroc.pl%2Fdl%2Fmill.pdf&usg=AOvVaw2ZEaqljYV35yYcAyI-eJca.
Jezusek A., Glosa do wyroku TK z 4 listopada 2014 r., sygn. akt SK 55/13, „Przegląd Sądowy” 2015, nr 11–12, s. 194–204.
Kaczmarek J., Przestępstwo wzięcia i przetrzymywania zakładnika. Aspekty prawne i kryminologiczne, Warszawa 2013.
Kaczmarek T., w: R. Dębski (red.), System prawa karnego, tom 3 Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności, Warszawa 2013.
Kijek K., W Portugalii nie ścigają za ćpanie. Tam ludzie jak chcą, to biorą. A ścieki pokazują całą prawdę, „Gazeta Wyborcza”, 27 września 2021 r., https://wyborcza.pl/duzyformat/7,127290,27611122,w-portugalii-nie-scigaja-za-cpanie-tam-ludzie-jak-chca-to.html.
Klinowski M., Granice odpowiedzialności za posiadanie narkotyków, „Prokuratura i Prawo” 2011, nr 3, s. 99–117.
Klinowski M., W sprawie posiadania narkotyków w orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Państwo i Prawo” 2012, nr 4, s. 101–106.
Kornak M., Glosa do uchwały SN z dnia 27 stycznia 2011 r., I KZP 24/10, LEX/el. 2011.
Kosmowski S., Podstawowe problemy stosowania przepisów kryminalizujących nielegalny obrót narkotykami, „Problemy Prawa Karnego” 2004, nr 25, s. 16–44.
Kowalik M., Portugalia: zamiast kar za narkotyki pomoc dla uzależnionych, 6 stycznia 2022 r., https://krytykapolityczna.pl.
Kowalik T., Słowiński P., Dragi i wojna. Narkotyki w działaniach wojennych, Warszawa 2019.
Kozerska E., Sadowski P., Szymański A. (red.), Idea wolności w ujęciu historycznym i prawnym, wybrane zagadnienia, Toruń 2010.
Krajewski K., Czy zalegalizować narkotyki (wokół debaty amerykańskiej), „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1992, r. LIV, nr 2, s. 123–131.
Krajewski K., Glosa do wyroku SN z dnia 21 stycznia 2009 r., II KK 197/08, „Państwo i Prawo” 2009, nr 11, s. 130–135.
Krajewski K., Prawo karne wobec narkotyków i narkomanii: ustawodawstwo polskie na tle modeli regulacji dotyczących narkotyków, „Alkoholizm i Narkomania” 2007, t. 20, nr 4, s. 425–437.
Krajewski K., Problematyka kryminalizacji posiadania środków odurzających i psychotropowych w świetle regulacji prawnomiędzynarodowych, „Państwo i Prawo” 1997, nr 1, s. 58–69.
Krajewski K., Sens i bezsens prohibicji, Prawo karne wobec narkotyków i narkomanii, Zakamycze 2001.
Królikowski M., Zawłocki R., Prawo karne, Warszawa 2020.
Księżopolska A., Problem tzw. „przestępstw bez ofiar”, „Studenckie Zeszyty Naukowe” 2003, nr 6–9, s. 7–15.
Kubala W., Porządek publiczny jako rodzajowy przedmiot ochrony przepisów prawa karnego, „Palestra” 1981, nr 7–9, s. 52–56.
Kulesza J., Glosa do wyroku TK z 4 listopada 2014 r., sygn. akt SK 55/13, „Państwo i Prawo” 2016, nr 11, s. 132–138.
Kuźmicz E., Mielecka-Kubień Z., Wiszejko-Wierzbicka D. (red.), Karanie za posiadanie. Artykuł 62 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii – koszty, czas, opinie, Warszawa 2009.
Majewski J. (red.), Formy stadialne i postacie zjawiskowe popełnienia przestępstwa, Toruń 2007.
Makarewicz J., Wstęp do filozofii prawa karnego w oparciu o podstawy historyczno-rozwojowe, Lublin 2009.
Marek A., Prawo karne, Warszawa 2011.
Mozgawa M. (red.), Pozakodeksowe przestępstwa przeciwko zdrowiu. Komentarz, Warszawa 2017.
Orczyk J., Polityka społeczna, Poznań 2008.
Osierda A., Prawne aspekty pojęcia bezpieczeństwa publicznego i porządku publicznego, „Studia Iuridica Lublinensia” 2014, nr 23, s. 89–106.
Piaczyńska A., Przestępstwo udzielenia środków odurzających lub substancji psychotropowych, „Prokuratura i Prawo” 2010, nr 11, s. 139–153.
Rychert M., Palczak K., Zobel F., Hughes B., Przeciwdziałanie narkomanii i narkotykom w Polsce, Drug policy profile: Poland, EMCDDA 2014.
Sagan M., Glosa do uchwały SN z dnia 27 października 2005 r., sygn. I KZP 32/05, „Prokuratura i Prawo” 2006, nr 5, s. 157–173.
Safjan M., Bosek L. (red.), Konstytucja RP, tom I, Komentarz art. 1–86, Warszawa 2016.
Sakowicz A. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2020.
Sochaczewski J., Oregon jak Portugalia. Pierwszy stan w USA, gdzie legalnie można posiadać narkotyki, 2 lutego 2021 r., https://www.nationalgeographic.pl/artykul/oregon-jak-portugaliapierwszy-stan-w-usa-gdzie-legalnie-mozna-posiadac-narkotyki.
Srogosz T., Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, komentarz, Warszawa 2008.
Stasiak A., Karanie za posiadanie marihuany to opresyjny i nieskuteczny nonsens. Świat od tego odchodzi, 13 lutego 2022 r., https://oko.press/karanie-za-posiadanie marihuany-to-opresyjny-inieskuteczny-nonsens-swiat-od-tego-odchodzi/.
Sygit M., Zdrowie publiczne, Warszawa 2017.
Sygit B., Wąsik D., Prawo ochrony zdrowia, Warszawa 2016.
Tarapata Sz., Dobro prawne w strukturze przestępstwa. Analiza teoretyczna i dogmatyczna, Warszawa 2016.
Tkaczyk-Rymanowska K., Karnoprawne aspekty posiadania narkotyków. Ujęcie statystyczne, Rzeszów 2020.
Tkaczyk-Rymanowska K., Narkomania – problem społeczny, medyczny i prawny, w: M. Iwaniuk,
P. Szymczyk (red.), V Ogólnopolska Społeczna Konferencja Naukowa „Analiza polskiego społeczeństwa”. Abstrakty, Lublin 2021.
Tkaczyk-Rymanowska K., Podstawy prawa karnego materialnego i prawa wykroczeń, Warszawa 2014.
Tkaczyk-Rymanowska K., Refleksje na temat art. 62 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii na tle karnoprawnym i konstytucyjnym, „Ius Novum” 2021, nr 1, s. 47–66.
Tokarski Z. (red.), Zagrożenia zdrowia publicznego. Rola edukacji w prewencji chorób, część 4, Warszawa 2016.
Vogt M., Historia filozofii, Warszawa 2007.
Walton S., Odlot. Kulturowa historia odurzenia, Warszawa 2017.
Warylewski J., Prawo karne. Część ogólna, Warszawa 2020.
Ważny A. (red.), Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, komentarz, Warszawa 2019.
Wąsek A., Kodeks karny, Część szczególna, tom I, Komentarz do artykułów 117–221, Warszawa 2006.
Winnicka E., Zbuntowany Nowy Jork, wolność w czasach prohibicji, Kraków 2019.
Wolter W., Nauka o przestępstwie, Kraków 1973.
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne, część ogólna, Kraków 2010.
Wróbel W., Zoll A. (red.), Kodeks karny. Część szczególna, tom II. Komentarz do art. 117–211a, Warszawa 2017.
Wyniki badań CBOS z 2011 r.: https://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=-web&cd=&ved=2ahUKwjDuuKyLL6AhXRs4sKHT0jBzIQFnoECAgQAQ&url=https%3A%2F%2Fwww.cbos.pl%2FSPISKOM.POL%2F2011%2FK_089_11.PDF&usg=AOvVaw0TKBRz6bbkXeAiSdpQYQ6l
Wyniki badań CBOS z 2020 r.
Wywiad z Krzysztofem Krajewskim: https://www.youtube.com/watch?v=2DVbhFBXRWI.
Wywiad z Jerzym Vetulanim: https://www.youtube.com/watch?v=nfm8wiNqAOA.
Zachuta A., Przestępstwo ciągłe – czyn ciągły i ciąg przestępstw, „Przegląd Sądowy” 2003, nr 3.
Zontek W., Jak posiadać, żeby nie posiadać? Kilka refleksji nad orzecznictwem sądowym ostatnich lat w sprawach narkotykowych, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2010, nr 1, s. 43–57.
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.