Słowa kluczowe
cyborg
twórczość cyborgów
autorstwo
pojęcie utworu
Jak cytować
Abstrakt
Na gruncie prawa autorskiego utrwalona jest zasada, że o ochronie prawnoautorskiej możemy mówić jedynie w wypadku dzieł pochodzących od człowieka, która jest łagodzona w systemach anglosaskich poprzez wprowadzenie kategorii dzieł generowanych komputerowo. Dziś mamy do czynienia z sytuacją, w której po pierwsze, nie potrafimy precyzyjnie wskazać cech przedmiotu ochrony, i prawo autorskie boryka się z nierozwiązanym problemem z odróżnianiem utworu od innych obiektów. Po drugie, w kwestii nowych zjawisk, takich jak twórczość AI, androidów czy cyborgów, pojawiają się trudności z przypisaniem autorstwa utworu. Rodzi to zbyt wysoki z punktu widzenia efektywności prawa poziom niepewności (co do przedmiotu i podmiotu prawa autorskiego). Celem artykułu jest przedstawienie zjawiska twórczości cyborgicznych artystów w kontekście dominującego w prawie autorskim antropocentrycznego podejścia do autorstwa utworu. Centralnym problemem staje się tu pytanie o autorskoprawny status dzieł, które powstają w wyniku przesunięcia granicy ludzkich możliwości, zarówno w obszarze cielesności, jak i zdolności kognitywnych.
Bibliografia
Bendle M.F., Teleportation, Cyborgs and the Posthuman Ideology, „Social Semiotics” 2002, vol. 12, nr 1, s. 57.
Błeszyński J., Prawo autorskie, Warszawa 1985.
Błeszyński J., Tłumaczenie i jego twórca i w prawie autorskim, Warszawa 1973.
Bonadio E., Mcdonagh L., Arvidsson C., Intellectual Property Aspects of Robotics, „European Journal of Risk Regulation” 2018, nr 9 (4), s. 660.
Clynes M., Kline N., Cyborgs and space, w: C.H. Gray, S. Mentor, H. Figueroa-Sarriera (red.), The Cyborg Handbook, New York 1995.
de Cock Buning M., Autonomous Intelligent Systems as Creative Agents Under the EU Framework For Intellectual Property, „European Journal of Risk Regulation” 2016, nr 7 (2), s. 315.
Flisak D., Maxa Kummera teoria statystycznej jednorazowości – pozorne rozwiązanie problematycznej oceny indywidualności dzieła, w: A. Matlak, S. Stanisławska-Kloc (red.), Spory o własność intelektualną. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorom Januszowi Barcie i Ryszardowi Markiewiczowi, Warszawa 2013, s. 283 i n.
Gina A., Nalepa G.J., Człowiek z modułów – analiza adaptacyjności umysłu i ciała do wytworów techniki i technologii w kontekście teorii poznania rozszerzonego i ucieleśnionego, „Rocznik Kognitywistyczny” 2015, nr 8, s. 6.
Ginsburg J.C., People Not Machines: Authorship and What It Means in the Berne Convention, „International Review of Intellectual Property and Competition Law” 2018, vol. 49, s. 131–135.
Grzybowski S., w: S. Grzybowski, A. Kopff, J. Serda (red.), Zagadnienia prawa autorskiego, Warszawa 1973.
Juściński P.P., Prawo autorskie w obliczu rozwoju sztucznej inteligencji, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2019, nr 1 (143), s. 39.
Klichowski M., Narodziny cyborgizacji. Nowa eugenika, transhumanizm i zmierzch edukacji, Poznań 2014.
Kotzé L.J., French D., The Anthropocentric Ontology of International Environmental Law and the Sustainable Development Goals: Towards an Ecocentric Rule of Law in the Anthropocene, „Global Journal of Comparative Law” 2018, nr 7 (1), s. 5–36.
Księżak P., Wojtczak S., Prawo autorskie wobec sztucznej inteligencji (próba alternatywnego spojrzenia), „Państwo i Prawo” 2021, nr 2, s. 18–33.
Machała W., Utwór. Przedmiot prawa autorskiego, Warszawa 2012.
Maggiore M, w: E. Bonadio, N. Lucchi (red.), In Non-Conventional Copyright – Do New and Atypical Works Deserve Protection?, Cheltenham 2018.
Markiewicz M., w: R. Markiewicz (red.), Ustawy autorskie. Komentarze. Tom I, Warszawa 2021, art. 8.
Nowak-Gruca A., Could an Artificial Intelligence be a Ghostwriter?, „Journal of Intellectual Property Rights” 2022, nr 1, s. 25–37.
Nowak-Gruca A., Konieczne cechy utworu. Uwagi po 20 latach obowiązywania ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2015, r. LXXVII 2015, z. 2, s. 95 i n.
Nowak-Gruca A., Przedmiot prawa autorskiego (utwór) w ujęciu kognitywnym, Warszawa 2018.
Palace V.M., What If Artificial Intelligence Wrote This?, „Florida Law Review” 2019, nr 217, s. 231.
Roden D., Deconstruction and Excision in Philosophical Posthumanism, „Journal of Evolution & Technology” 2010, vol. 21, nr 1, s. 29–32.
Rosati E., Originality in a Work, or a Work of Originality: The Effects Of the Infopaq Decision, „European Intellectual Property Review” 2011, z. 33, nr 12, s. 746–755.
Rozynek M., Bioart, czyli mariaż sztuki i nauki, „Tutoring Gedanensis” 2018, nr 3 (1), s. 29.
Sandberg A., Bostrom N., Converging Cognitive Enhancements, „Annals of the New York Academy of Sciences” 2006, nr 1093.1, s. 201–227.
Sarbiński R.M., w: W. Machała (red.), Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, Warszawa 2019, art. 8.
Sarbiński R.M., Utwór fotograficzny i jego twórca w prawie autorskim, Kraków 2004.
Schwab K., Czwarta rewolucja przemysłowa, Warszawa 2018.
Shlomit Y.R., Generating Rembrandt: Artificial Intelligence, Copyright, and Accountability in the 3A Era − The Human-Like Authors are Already Here − A New Model, „Michigan State Law Review” 2017, s. 671–673.
Sokołowska D., „Omnis definitio periculosa”, czyli kilka uwag o zmianie paradygmatu utworu, w: M. Kępiński (red.), Zarys prawa własności intelektualnej, t. 1: Granice prawa autorskiego, Warszawa 2010.
Szaciński M., Wkład twórczy jako przesłanka dzieła chronionego prawem autorskim, „Państwo i Prawo” 1993, nr 2, s. 50.
Szymański K., Tranhsumanizm, „Kultura i Wartości” 2015, nr 13, s. 133–152.
Tischner A., Kumulatywna ochrona wzornictwa przemysłowego w prawie własności intelektualnej, Warszawa 2015.
Warwick W., Cyborg Morals, Cyborg Values, Cyborg Ethics, „Ethics and Information Technology 5” 2003, s. 131.