Słowa kluczowe
kultura prawna
etyka
sędzia
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu było określenie roli kultury prawnej w kształtowaniu standardów etyki zawodowej sędziego, wskazanie najbardziej reprezentatywnych definicji kultury i kultury prawnej, a także wyszczególnienie najistotniejszych cech sędziego, wymaganych zarówno w jego pracy zawodowej, jak i w życiu prywatnym. Przedmiotem refleksji była też kwestia zasadności i istotności opracowania najważniejszych zasad etyki zawodowej sędziego i ich ujęcie w ramy kodeksu w kontekście historycznym. W artykule poruszono również zagadnienie prestiżu zawodu sędziego w opinii ogółu społeczeństwa, prawników, studentów i samych sędziów. Posłużono się metodą analizy dokumentów, analizy literatury, wykorzystano także metodę historyczną, jak i techniki statystyczne. W wyniku przeprowadzonych analiz uznano, że kultura prawna jest „trzecim” elementem między prawem i jego użyciem, przez co pełni też niejako rolę społeczno-regulującą. Należy dążyć do tego, aby kultura prawna organów, które stosują prawo, nie pozostawała w sprzeczności z ogólnie przyjętymi systemami wartości i służyła społeczeństwu. Jest to szczególnie istotne w kontekście niezawisłości sędziowskiej, ponieważ współcześnie uwidacznia się coraz większy wpływ polityków i różnorakich lobby na działalność sędziowską. W konsekwencji prowadzi to do instrumentalnego stosowania aktów prawnych i powoduje, że pozycja sędziego nie jest nieskazitelna pod względem etycznym. Ten stan rzeczy wpływa z kolei na znaczący spadek poważania dla zawodu sędziego w opinii społeczeństwa.
Bibliografia
Announcement of the CBOS study concerning the prestige of professions, January 2009.
Announcement of the CBOS studies concerning the prestige of professions (BS/164/2013), 2013.
Bobkowski A., Niezawisłość sędziowska a chwila obecna, Głos Sądownictwa. Miesięcznik poświęcony zagadnieniom społeczno-prawnym i zawodowym, No. 10, (ed.) K. Fleszyński, Warszawa 1938.
Borkowski G. (ed.), Etyka zawodów prawniczych w praktyce. Wzajemne relacje i oczekiwania, Oficyna Wydawnicza Verba, Lublin 2012.
Borucka-Arctowa M., Kultura prawna na tle myśli filozoficznej i społecznej o kulturze, Studia Prawnicze No. 1(151) 2002, (ed.) A. Bierć, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2002.
Dziurnikowska-Stefańska M., Opinie sędziów o potrzebie kodyfikacji zasad etyki zawodowej, [in:] E. Łojko (ed.), Etyka prawnika. Etyka, nauczyciela zawodu prawniczego, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006.
Goodman N., Wstęp do socjologii, (transl.) J. Polak, J. Ruszkowski, U. Zielińska, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1997.
Górski A., Triada cnót sędziowskich, Krajowa Rada Sądownictwa No. 3(8), Wolters Kluwer, Warszawa 2010.
Grodziski S., Z dziejów staropolskiej kultury prawnej, Universitas, Kraków 2004.
Kąkol K., Przy redakcyjnym stole. O etyce zawodowej, Prawo i Życie No. 1(253), (ed.) K. Kąkol, Wyd. Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 1966.
Kłoskowska A., Kultura. Zagadnienia istoty kultury. Kultura a natura, [in:] Encyklopedia Socjologii, Vol. 2, letters K-N, (ed.) W. Kwaśniewicz, Oficyna Naukowa, Warszawa 1999.
Kłoskowska A., Socjologia kultury, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Kozak A., Myślenie analityczne w nauce prawa i praktyce prawniczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2010.
Kubiak J.R., Wokół idei kodeksu etyki zawodowej sędziów, Palestra No. 39/3–4(447–448), 1995.
Kucharski O., Koncepcje kultury prawnej w naukach prawnych, Disputationes Ethicae. Etyka a prawo – Etyka działania, (ed.) T. Grabińska, Educator No. 3, Częstochowa 2007.
Linton R., Kulturowe podstawy osobowości, PWN, Warszawa 1975.
Ławnikowicz G., Etyka sędziego w czasie przełomu ustrojowego, [in:] A. Machnikowska (ed.), Legitymizacja władzy sądowniczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2016.
Łojko E., Role i zadania prawników w zmieniającym się społeczeństwie: raport z badań, Wydawnictwo Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005.
Łojko E., Wizerunek zawodu sędziego w opiniach sędziów, prawników i społeczeństwa, Krajowa Rada Sądownictwa No. 4(9), Wolters Kluwer, Warszawa 2010.
Łyczywek R., Kilka problemów etyki zawodowej, Prawo i Życie No. 3(255), (ed.) K. Kąkol, Wyd. Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 1966.
Merle E., Z dezyderatów sądowych. O etykę zawodową, Głos Sądownictwa. Miesięcznik poświęcony zagadnieniom społeczno-prawnym i zawodowym, No. 12, (ed.) K. Fleszyński, Warszawa 1938.
Pałecki K., O pojęciu kultury prawnej, Studia Socjologiczne No. 2, (ed.) W. Markiewicz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa 1972.
Pałecki K., O użyteczności pojęcia kultura prawna, Państwo i Prawo No. 2, 1974.
Romer M., Etyka sędziego, [in:] E. Łojko (ed.), Etyka prawnika. Etyka nauczyciela zawodu prawniczego, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006.
Rosner A., Profesor Stanisław Russocki (1930–2002), Rocznik Mazowiecki No. 15, 2003.
Russocki S., Wokół pojęcia kultury prawnej, Przegląd Humanistyczny No. 11/12, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 1986.
Safjan M., Etyka zawodu sędziowskiego, [in:] E. Łojko (ed.), Etyka prawnika. Etyka nauczyciela zawodu prawniczego, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006.
Skuczyński P., Status etyki prawniczej, LexisNexis, Warszawa 2010.
Skuczyński P., Jakiej etyki potrzebuje sprofesjonalizowana kultura prawna?, [in:] Perspektywy juryscentryzmu, Wrocław 2011.
Smolak M., Jak prawo łączy się ze światem. Uwagi na marginesie książki W. Gromskiego, Autonomia i instrumentalny charakter prawa, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Year LXIII, No. 3, Poznań 2001.
Stankiewicz A., Sądownicze troski, Głos Sądownictwa. Miesięcznik poświęcony zagadnieniom społeczno-prawnym i zawodowym, No. 12, (ed.) K. Fleszyński, Warszawa 1938.
Szacki J., Kultura, [in:] Wielka Encyklopedia PWN, Vol. 15, (ed.) J. Wojnowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
Tochowicz S., Kultura prawna oraz kultura prawnicza jako elementy działań nauczyciela, Studia Pedagogiczne No. 13, 1985.
Tokarczyk R., Zmiany tradycji i postępu w prawie, Teka Komisji Prawniczej Vol. I, PAN, Warszawa 2008.
Tokarczyk R., Etyka prawnicza, LexisNexis, Warszawa 2011.
Wołpiuk W.J., Kultura prawna z perspektywy dystynkcji między cywilizacją a kulturą, Gdańskie Studia Prawnicze Vol. XXXI, 2014.
Wróblewski B., Studja z dziedziny prawa i etyki, Kasa im. Mianowskiego, Warszawa 1934.
Zajadło J., Różne sumienia sędziego, Gazeta Wyborcza of 26 April 2016, No. 97. 8704.
Załącznik do uchwały Nr 16/2003 Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 19 lutego 2003 r. Zbiór Zasad Etyki Zawodowej Sędziów [Annex to the Resolution No. 16/2003 of the National Council for the Judiciary of 19 February 2003: Principles of Professional Ethics of Judges].