Kazirodztwo. Aspekty prawnokarne i kryminologiczne

Abstrakt

W artykule omówiono ustawowe znamiona przestępstwa kazirodztwa w polskim Kodeksie karnym z 1997 r. (art. 201) oraz wyniki przeprowadzonych badań empirycznych. W doktrynie występują wątpliwości dotyczące racjonalizacji zakazu kazirodztwa oraz określeniaprzedmiotu ochrony tego przestępstwa. Analizie poddano również zachowanie stanowiące czynność sprawczą oraz stronę podmiotową przestępstwa kazirodztwa. Materiał badawczy stanowiły akta spraw z art. 201 k.k., zarejestrowanych we wszystkich jednostkach prokuratury w Polsce w latach 2013–2014 (389 spraw). Badania miały na celu przede wszystkim przedstawienie obrazu kryminologicznego przestępstwa kazirodztwa i jego skali na tle ogólnej liczby przestępstw w Polsce oraz polityki karania. Kolejnym celem badań była charakterystyka rodzin, w których dochodziło do czynów kazirodczych, a tym samym odpowiedź na zasadnicze w tym kontekście pytania: czy kazirodztwo jest czynnikiem determinującym tak zwaną patologię rodziny, czy może jest zjawiskiem przez nią uwarunkowanym oraz czy występuje spontanicznie, czy też jest związane z przemocą seksualną w rodzinie. Wyniki badań wskazują, że tak zwane kazirodztwo klasyczne (obustronnie dobrowolne), kwalifikowane jedynie z art. 201 k.k., jest stosunkowo rzadko spotykane w praktyce orzeczniczej. Większość przypadków kazirodczych stosunków płciowych łączyła się z typem przestępstwa wykorzystania seksualnego osoby małoletniej lub zgwałcenia. Wyniki te zdają się potwierdzać tezę, że kazirodztwo rzadko jest jedynym popełnianym przestępstwem, ale najczęściej jest związane z przemocą seksualną w rodzinie. Potwierdzają również tezę, że kazirodztwo jest zjawiskiem uwarunkowanym istniejącą już dysfunkcjonalnością rodziny, a nie jej przyczyną.