Sądowe rozstrzyganie sporów w Islandzkiej Wolnej Wspólnocie

Abstrakt

Islandzka Wolna Wspólnota (~930–1264) jest relatywnie dobrze udokumentowaną źródłowo przedpaństwową społecznością funkcjonującą w tzw. modelu wodzowskim. Ustrój Wolnej Wspólnoty zorganizowany był wokół szeregu wieców publicznych (þing), na których regularnie spotykali się lokalni wodzowie (goðar) wraz ze stowarzyszonymi z nimi wolnymi gospodarzami (bændr). Wiece te miały w dużej mierze sądowy charakter i służyły rozstrzyganiu sporów powstałych na gruncie naruszeń prawa. Celem niniejszego artykułu jest zrekonstruowanie procedury sądowej obowiązującej w postępowaniach przed sądami wiecowymi w oparciu o treść prywatnych zbiorów staroislandzkiego prawa, zwanych Grágás. Szczegółowej analizie została w nim poddana kwestia inicjowania postępowań sądowych, właściwości miejscowej, rzeczowej i funkcjonalnej poszczególnych sądów wiecowych, dopuszczalnych środków dowodowych oraz sposobów wydawania orzeczeń.