Keywords
How to Cite
Abstract
The authors of this publication have explored the importance of justifying fear and agitation underlying the transgression of necessary defense. Pursuant to the provisions of art. 25 § 2 and 3 of the Penal Code they distinguished five situations, differing in the method of determining the mental state of the perpetrator, which translates into the criminal law consequences of unlawful infringement/exposure of the aggressor’s goods. Finally, verified the preliminary hypothesis, according to which the legislator initially assumed that exceeding the limits of necessary defense is caused by fear or agitation resulting from the circumstances of the attack, which, however, requires procedural confirmation. Their occurrence leads to impunity of the defender, regardless of the type of legal interests infringed by him and the degree of exceeding the limits of necessary defense. A deficit in the circumstances of the mental state of a defender referred to in Art. 25 § 3 of the Penal Code in a specific factual state, it opens the possibility of applying a general – complementary provision, i.e. the provision of Art. 25 § 2.
References
Barczyk-Kozłowska J. et al., My home is my castle – czyli słów kilka o rozszerzeniu granic obrony koniecznej w polskim kodeksie karnym, w: Badania nad źródłami prawa i efektami jego stosowania. Tom I, red. M. Gurdek, Warszawa 2020.
Borys B., Sytuacje ekstremalne i ich wpływ na stan psychiczny człowieka, „Psychiatria” 2004, nr 2.
Cesarz K., Przekroczenie granic obrony koniecznej w wyniku strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu (art. 25 § 3 k.k.) w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, w: Okoliczności wyłączające bezprawność czynu. Materiały IV Bielańskiego Kolokwium Karnistycznego, red. J. Majewski, Toruń 2008.
Filar M., Podstawy odpowiedzialności karnej w nowym kodeksie karnym, „Palestra” 1997, nr 11–12.
Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2021.
Gensikowski P., Nowelizacja art. 25 § 3 Kodeksu karnego, „Prokuratura i Prawo” 2009, nr 9.
Gensikowski P., Problematyka karnoprawnych skutków przekroczenia obrony koniecznej, „Przegląd Sądowy” 2010, nr 11–12.
Giezek J., Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 3 I 2002, IV KKN 635/97, „Państwo i Prawo” 2002, nr 11.
Góral R., Obrona konieczna w praktyce, Warszawa 2011.
Grudecki M., Bezpośredniość zamachu oraz współmierność sposobu obrony – granice obrony koniecznej w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych, „Problemy Prawa Karnego” 2017, t. 1.
Grudecki M., Kleszcz M., Pozbawienie życia napastnika w obronie koniecznej a katalog dóbr prawnych podlegających ochronie, „Roczniki Administracji i Prawa” 2020, z. 3.
Grudecki M., Kontratypy pozaustawowe w polskim prawie karnym, Warszawa 2021.
Gubiński A., Wyłączenie bezprawności czynu (O okolicznościach uchylających społeczną szkodliwość czynu), Warszawa 1961.
Gurgul J., Psychiatryczno-psychologiczne aspekty związane z wersją obrony koniecznej, „Palestra” 2003, nr 5–6.
Iwaniuk P., Obrona konieczna podczas bójki i pobicia na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Ius Novum” 2011, nr 1.
Kilińska-Pękacz A., Nowe ujęcie obrony koniecznej po nowelizacjach Kodeksu karnego z lat 2009–2010, „Studia z Zakresu Prawa, Administracji i Zarządzania UKW” 2013, t. 3.
Kolasiński B., Szczególny wypadek przekroczenia granic obrony koniecznej (art. 25 § 3 k.k.), „Prokuratura i Prawo” 2000, nr 1.
Krukowski A., Obrona konieczna na tle polskiego prawa karnego, Warszawa 1965.
Kulesza J., w: System Prawa Karnego. Tom 4. Nauka o przestępstwie. Wyłączenie i ograniczenie odpowiedzialności karnej, red. L.K. Paprzycki, Warszawa 2016.
Limburska A., Niekaralność przekroczenia granic obrony koniecznej w świetle art. 25 § 2a k.k., „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2017, z. 4.
Legutko-Kasica A., Eksces w obronie koniecznej, „Przegląd Sądowy” 2011, nr 5.
Marek A., Obrona konieczna w nowym polskim kodeksie karnym, w: Przestępczość przygraniczna. Tom 2. Nowy polski kodeks karny, red. G. Wolf, Frankfurt (Oder) – Słubice – Poznań 2003.
Marek A., Obrona konieczna w prawie karnym: teoria i orzecznictwo, Warszawa 2008.
Mozgawa M., Obrona konieczna w polskim prawie karnym (zagadnienia podstawowe), „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin-Polonia Sectio G” 2013, nr 2.
Peno M., Obrona konieczna – granice i moralne uzasadnienie instytucji, w: Granice prawoznawstwa wobec etyki, praw człowieka i prawa karnego, red. M. Łaszewska-Hellriegel, M. Kłodawski, Zielona Góra 2018.
Pohl Ł., Burdziak K., Praktyka instytucji obrony koniecznej, Warszawa 2018.
Radecki W., Podjęcie obrony koniecznej w świetle prawa i moralności, „Nowe Prawo” 1976, nr 7–8.
Raj Ł., Przekroczenie granic obrony koniecznej pod wpływem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu (art. 25 § 3 k.k.), a zabójstwo pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami (art. 148 § 4 k.k.) – wzajemne relacje, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2019, nr 3.
Sosik R., Obrona konieczna w polskim i amerykańskim prawie karnym, Lublin 2021.
Szczepaniec M., Przekroczenie granic obrony koniecznej motywowane strachem lub wzburzeniem usprawiedliwionym okolicznościami zamachu, „Prokuratura i Prawo” 2000, nr 9.
Tabaszewski T., Eksces intensywny obrony koniecznej w orzecznictwie, „Prokuratura i Prawo” 2010, nr 12.
Teleszewska M., Konsekwencje prawne przekroczenia granic obrony koniecznej, „Przegląd Sądowy” 2014, nr 7–8.
Wantoła M., Materialnoprawny charakter instytucji przekroczenia granic obrony koniecznej pod
wpływem strachu lub wzburzenia i karnoprocesowe konsekwencje jej zastosowania, „Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ” 2016, nr 2.
Wawrowski J., Obrona konieczna a zabezpieczenia techniczne, „Prokuratura i Prawo” 2006, nr 9.
Zając D., Naruszenie reguł postępowania z dobrem prawnym jako kryterium określenia stopnia przekroczenia granic obrony koniecznej, „Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa” 2014, nr 2.
Zoll A., w: Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Komentarz do art. 1–52, Warszawa 2016.
Zontek W., w: Kodeks karny. Tom I. Część ogólna. Komentarz. Art. 1–116, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2021.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.