Słowa kluczowe
Jak cytować
Abstrakt
The authors of this publication have explored the importance of justifying fear and agitation underpinning the transgression of necessary self-defence. According to Article 25 § 2 and 3 of the Criminal Code, they identified five scenarios, differing in how a perpetrator’s mental state is determined, affecting the criminal law consequences of unlawfully infringing on or exposing the aggressor’s legal interests. The authors validated the preliminary hypothesis that the legislator assumed legitimate self-defence excess results from fear or agitation due to the circumstances of the assault, necessitating procedural confirmation. Their occurrence leads to the defender’s impunity, regardless of the type of legal interests infringed and the extent of legitimate self-defence excess. A shortfall in the mental state circumstances of a defender, as referred to in Article 25 § 3 of the Criminal Code in a specific factual state, opens the possibility of applying a general, complementary provision, i.e., Article 25 § 2.
Bibliografia
Barczyk-Kozłowska, J. et al., ‘My home is my castle – czyli słów kilka o rozszerzeniu granic obrony koniecznej w polskim kodeksie karnym’, in: Gurdek, M. (ed.), Badania nad źródłami prawa i efektami jego stosowania. Tom I, Warszawa, 2020.
Borys, B., ‘Sytuacje ekstremalne i ich wpływ na stan psychiczny człowieka’, Psychiatria, 2004, No. 2.
Cesarz, K., ‘Przekroczenie granic obrony koniecznej w wyniku strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu (art. 25 § 3 k.k.) w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego’, in: Majewski, J. (ed.), Okoliczności wyłączające bezprawność czynu. Materiały IV Bielańskiego Kolokwium Karnistycznego, Toruń, 2008.
Filar, M., ‘Podstawy odpowiedzialności karnej w nowym kodeksie karnym’, Palestra, 1997, No. 11–12.
Gardocki, L., Prawo karne, Warszawa, 2021.
Gensikowski, P., ‘Nowelizacja art. 25 § 3 kodeksu karnego’, Prokuratura i Prawo, 2009, No. 9.
Gensikowski, P., ‘Problematyka karnoprawnych skutków przekroczenia obrony koniecznej’, Przegląd Sądowy, 2010, No. 11–12.
Giezek, J., ‘Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 3 I 2002, IV KKN 635/97’, Państwo i Prawo, 2002, No. 11.
Góral, R., Obrona konieczna w praktyce, Warszawa, 2011.
Grudecki, M., ‘Bezpośredniość zamachu oraz współmierność sposobu obrony – granice obrony koniecznej w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych’, Problemy Prawa Karnego, 2017, Vol. 1.
Grudecki, M., Kontratypy pozaustawowe w polskim prawie karnym, Warszawa, 2021.
Grudecki, M., Kleszcz, M., ‘Pozbawienie życia napastnika w obronie koniecznej a katalog dóbr prawnych podlegających ochrony’, Roczniki Administracji i Prawa, 2020, Issue 3.
Gubiński, A., Wyłączenie bezprawności czynu (O okolicznościach uchylających społeczną szkodliwość czynu), Warszawa, 1961.
Gurgul, J., ‘Psychiatryczno-psychologiczne aspekty związane z wersją obrony koniecznej’, Palestra, 2003, No. 5–6.
Iwaniuk, P., ‘Obrona konieczna podczas bójki i pobicia na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego’, Ius Novum, 2011, No. 1.
Kilińska-Pękacz, A., ‘Nowe ujęcie obrony koniecznej po nowelizacjach Kodeksu karnego z lat 2009–2010’, Studia z Zakresu Prawa, Administracji i Zarządzania UKW, 2013, Vol. 3.
Kolasiński, B., ‘Szczególny wypadek przekroczenia granic obrony koniecznej (art. 25 § 3 k.k.)’, Prokuratura i Prawo, 2000, No. 1.
Korpysz, A., ‘Przekroczenie granic obrony koniecznej w wyniku lęku lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu z art. 25 § 3 k.k. z perspektywy psychologicznej’, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin Polonia. Sectio G, 2020, Issue 2.
Krukowski, A., Obrona konieczna na tle polskiego prawa karnego, Warszawa, 1965.
Kulesza, J., in: Paprzycki, L.K. (ed.), System Prawa Karnego. Tom 4. Nauka o przestępstwie. Wyłączenie i ograniczenie odpowiedzialności karnej, Warszawa, 2016.
Legutko-Kasica, A., ‘Eksces w obronie koniecznej’, Przegląd Sądowy, 2011, No. 5.
Limburska, A., ‘Niekaralność przekroczenia granic obrony koniecznej w świetle art. 25 § 2a k.k.’, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych, 2017, Issue 4.
Marek, A., ‘Obrona konieczna w nowym polskim kodeksie karnym’, in: Wolf, G. (ed.), Przestępczość przygraniczna. Tom 2. Nowy polski kodeks karny, Frankfurt (Oder)–Słubice–Poznań, 2003.
Marek, A., Obrona konieczna w prawie karnym: teoria i orzecznictwo, Warszawa, 2008.
Mozgawa, M., ‘Obrona konieczna w polskim prawie karnym (zagadnienia podstawowe)’, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin-Polonia Sectio G, 2013, No. 2.
Peno, M., ‘Obrona konieczna – granice i moralne uzasadnienie instytucji’, in: Łaszewska-Hellriegel,
M., Kłodawski, M. (eds), Granice prawoznawstwa wobec etyki, praw człowieka i prawa karnego, Zielona Góra, 2018.
Pohl, Ł., Burdziak, K., Praktyka instytucji obrony koniecznej, Warszawa, 2018.
Radecki, W., ‘Podjęcie obrony koniecznej w świetle prawa i moralności’, Nowe Prawo, 1976, No. 7–8.
Raj, Ł., ‘Przekroczenie granic obrony koniecznej pod wpływem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu (art. 25 § 3 k.k.), a zabójstwo pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami (art. 148 § 4 k.k.) – wzajemne
relacje’, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego, 2019, No. 3.
Sosik, R., Obrona konieczna w polskim i amerykańskim prawie karnym, Lublin, 2021.
Szczepaniec, M., ‘Przekroczenie granic obrony koniecznej motywowane strachem lub wzburzeniem usprawiedliwionym okolicznościami zamachu’, Prokuratura i Prawo, 2000, No. 9.
Tabaszewski, T., ‘Eksces intensywny obrony koniecznej w orzecznictwie’, Prokuratura i Prawo, 2010, No. 12.
Teleszewska, M., ‘Konsekwencje prawne przekroczenia granic obrony koniecznej’, Przegląd Sądowy, 2014, No. 7–8.
Wantoła, M., ‘Materialnoprawny charakter instytucji przekroczenia granic obrony koniecznej pod wpływem strachu lub wzburzenia i karnoprocesowe konsekwencje jej zastosowania’, Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ, 2016, No. 2.
Wawrowski, J., ‘Obrona konieczna a zabezpieczenia techniczne’, Prokuratura i Prawo, 2006, No. 9.
Zając, D., ‘Naruszenie reguł postępowania z dobrem prawnym jako kryterium określenia stopnia przekroczenia granic obrony koniecznej’, Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa, 2014, No. 2.
Zoll, A., in: Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Komentarz do art. 1–52, Warszawa, 2016.
Zontek, W., in: Królikowski, M., Zawłocki, R. (eds), Kodeks karny. Tom I. Część ogólna. Komentarz. Art. 1–116, Warszawa, 2021.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.